Wrzód samotny odbytnicy

Samotny wrzód odbytnicy jest stosunkowo rzadką patologią końcowego, 15-centymetrowego odcinka jelita grubego. Zwykle występuje pojedynczo na jej przedniej ścianie, ale zdarzają się zmiany mnogie. Może przyjmować postać nacieku zapalnego w ścianie jelita bez typowego owrzodzenia rozumianego jako „ubytek tkanki chorobowo zmienionej”.

Zmiana lokalizuje się najczęściej w odległości 5-10 cm od odbytu, ale bywa stwierdzana również „głębiej”, w obrębie esicy. Obraz kliniczny wrzodu samotnego odbytnicy bardzo przypomina raka odbytnicy i z tą chorobą wymaga różnicowania przede wszystkim. Do jej powstania przyczyniają się najprawdopodobniej zaburzenia aktu wypróżnienia oraz wgłobienie lub wypadanie odbytnicy.

Objawy wrzodu samotnego odbytnicy

Wrzód samotny odbytnicy objawiać się może zaburzeniami rytmu wypróżnień (zaparcia i/lub biegunki), parciem na stolec połączonym często z uczuciem niepełnego wypróżnienia i tzw. naglącymi parciami. Proces zapalny w odbytnicy z towarzyszącym owrzodzeniem może skutkować domieszką śluzu lub krwi w stolcu.

Zmiany bezobjawowe występują rzadko. Objawy wrzodu samotnego odbytnicy te do złudzenia przypominają obraz kliniczny raka odbytnicy.

Diagnostyka wrzodu samotnego odbytnicy

W diagnostyce chorego podstawowe znaczenie mają badanie palcem przez odbyt (tzw. badanie per rectum) oraz endoskopia. Pierwsze pozwala wyczuć i zlokalizować guz lub naciek ściany odbytnicy. Rektoskopia lub kolonoskopia ukazują w tym miejscu owrzodzenie lub miejscowe pogrubienie i przekrwienie ściany odbytnicy.

Najistotniejszym elementem różnicującym samotny wrzód odbytnicy od innych chorób, w szczególności od raka odbytnicy, jest badanie histopatologiczne wycinków pobranych z owrzodzenia lub nacieku, które ukazuje zmiany włókniste błony śluzowej jelita z przerostem jej warstwy mięśniowej. Postępowanie diagnostyczne można uzupełnić badaniem rezonansu magnetycznego miednicy, manometrią anorektalną i defektografią.

Jak leczy się samotny wrzód odbytnicy?

Leczenie zachowawcze samotnego wrzodu odbytnicy sprowadza się do zastosowania diety bogatoresztkowej z obfitą podażą płynów, wlewek lub czopków o działaniu przeciwzapalnym i osłaniającym błonę śluzową odbytnicy oraz regulacji wypróżnień środkami przeczyszczającymi. Podkreśla się też znaczenie treningu metodą biofeedback, co pośrednio ma prowadzić do usprawnienia faktu defekacji i skrócenia czasu spędzanego w toalecie.

Leczenie inwazyjne obejmuje przede wszystkim koagulację argonową owrzodzeń i nacieków, rzadziej zaś rozległe zabiegi operacyjne ufiksowania odbytnicy lub jej resekcji.

Autor
Dr n. med. Grzegorz Nawrocki
Koordynator II-go Oddziału Zabiegowego Kliniki Chirurgii Układu Pokarmowego i Guzów Neuroendokrynnych
oraz Centrum Kompetencji – Colorectal Cancer Unit (CCU)
Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
Warszawa, ul. Wawelska 15